دديني مدرسو نصاب د وړتيا او نيمګړتيا په تله کې(دویمه برخه)
حامد افغان
دديني مدارسو نصاب ته تنقيدي نظر
دانسان په ټول تاريخ کې دښوونې اوروزنې اساسي توکي اوعناصر درې دي چې هغه تعليمي نصاب ،ښوونه اوښوونکى دى .دهمدې دريو توکيوپه برکت سره په انساني ټولنه کې يوتهذيب اوتمدن رامنځته کيږي اوعلم اوعمل اوښې چارې په همدې توکيو پورې تړلې دي.
که په دې دريوتوکيو کې کوم يوناقص شي ياپوره توجه ورته ونکړل شي نوپه يقيني توګه سره انساني ټولنه له ستروفاجعو اوغميزوسره مخ کېدلاى شي اودانسان جوړونې اوسمې ټولنې درامنځته کولو کارله ګواښ سره مخامخ کيږي.
له دې کبله کله چې بنيادمانو دزده کړې اوتعليم لورته توجه کړې ده دې دريوعناصرو ته يې جدي پاملرنه کړې ده .کله چې انساني فکر دژوند په ګڼ شمېرډګرونو کې قدم ا يښى دى اوله ډېرو پړاوونو تېرشوى دى نوډېري تبديلي، تغيرات اوانقلابونه يې شاته پرې ايښي دي اوددې بدلونونو په نتيجه کې طبعاً نصاب ،تعليم اوښوونکى يامعلم اوقلم هم تغير اوبدلون ته اړشوي دي ؛نوپوهانواومفکرينوهغه بدلونونه په خپل وخت کې حس کړي دي اوددې پورته ټولوڅېزونوپه نظرکې نيولوسره يې په نصاب کې کارونه کړي دي اوپه نصاب کې يې هروخت ترميم اوتنسيخ اوله حذف اوزيادت څخه
کاراخيستى دى اوددې نمونې په قبل الاسلام تاريخ کې هم شتون لري.
دې دريوتوکوته اسلام هم پوره توجه کړې ده .اودخپل سترماخذ (قرآنکريم)دپيل وينايې په :ولوله ! پيل شوې ده،اودزده کړې اوتعليم يادونه يې په ډېراهميت سره کړې ده ،اودخدای جل جلاله سترپيغمبرصلی الله علېه وسلم په خپله ځان ښوونکى اومعلم بللى دى :بعثت معلماًــــ حضرت رسول الله صلی الله علېه وسلم ښوونې اوروزنې ته ډېراهميت ورکړى دى اوپه دې اړه يې دبدردځينې بنديانو مثال ژوندۍ بيلګه ده کله چې په بدرکې ددښمن ځينې نېول شويوکسانودفديي وس نه لا ره ؛نوپه هغوباندې حضرت رسول الله صلی الله علېه وسلم داشرط ولګاوه چې هريوبه دمسلمانانولسوهلکانوته ليکل ورښيي اوددې شرط په ترسره کولو سره به هغوى خوشي کول کېږي؛نومقصدداشو چې اسلام هروخت په ښوونه اوزده کړه ډېرټينګارکړى دى .اوڅرنګه چې زموږ خبرې په ټولېزه توګه دعلماوو اوپوهانو له پاره دي اوداليکنه دنصاب دسمونې اواصلاح په موخه ترسره کېږي ؛نوداپورته خبرې بې ګټې نه بولم اواوس ځينې هغوخبروته راځم چې بايدعلماء ورته متوجه شي اوددې روان رکود اودنصاب دزوړوالي اوبيکاره والي په اړه سوچ وکړي.
په اسلام کې ددين اودنيا توپېرنشته:
دايومنل شوى حقيقت دى چې په اسلام کې ددين اودنيا توپېرنه دى شوى داسلام دژوند نظام ددنيا اواخرت په ټولوښېګڼو مشتمل ده.اخرت ته چې کومه لاره تللې هغه په دنياباندې پاس تېره شوې ده ځکه خو په حديث شريف کې دنيا داخرت پټى بلل شوې ده اوددې ګروهى اوموخې په اساس په اسلام کې تعليمي نظام هم له دې اصل څخه نشوايستلى يعنې داسلام تعليمي نظام هم بايد ددين اودنيا دواړه اړخونه په نظرکې ولري.
داسلام تاريخ ته که ځېرشو نوزموږ دموخې بيلګې به په هرعصر کې په ګڼ شمېرکې بيامومواوډېرتفصيل ته اړتيانه لېدل کېږي.له صحابه کرامواوتابعينو وروسته دعباسې خلفاووپه پېرکې چې کله علوم اوفنون زيات شول اواسلامي نړۍ ته ديونان ساينس اوفلسفه راننوتل اوپه پايله کې يې معتزله ،اشاعره ،متکلمين اومحدثين راپيداشول ددې مختلفو مکاتبو په رامنځته کېدلو سره په خلکوکې دافکر پيداشو چې بايدمختلف علوم اوفنون په درجو کې ترتيب کړل شي دامهال اسلامي نړۍ ته له مختلفو لوريوڅخه ډول ډول فنون راغلل چې ډېرى يې موږ دنيوي فنون بللى شو خودهغه مهال پراخ نظره
علماوو دديني اودنيوي علومو توپېرونکړ اوله تفسير اوحديثو سره يې ددې نورو فنونوپه زده کړه هم لا سونه پوري کړل اوددوى دپراخ نظري اولوى زړه په پايله کې ديونان ،ايران اوهندعلوم،فنون اوادب داسلامي پراخه ثقافت برخې وګرځېدې .
چې په دې منځنيو پېړيوکې داروپا توروپيرونو:Darkagcsخپلو تياريکيو ته له دوى نه رڼايي ترلاسه کړه اواروپايان يې له نشاة ثانيه Renaissanceسره اشناکړل.
اسلامي نړۍ ته دمنطق اوفلسفې داخلېدل:
نوربیا
